Français
-
▨ [
Berlaimont Noël (de)]● Dictionarium quadrilingue cum instructione rationis (all., fr., lat., esp.)● Anvers : [s.n.]● 1568● Musée Virtuel des Dictionnaires (MVD).
Quemada, 1968 Tome * : p.569 .
4 langues : Allemand ♢ Espagnol ♢ Français ♢ Latin ♢
Notice anthonominalie n°1382.
👻
Commentaire La présente référence bibliographique, figurant en entête de cette notice, a été rédigée par Bernard Quemada en 1967 et a été reprise en 1998 par le Musée Virtuel des Dictionnaires. Il s’agit d’un dictionnaire fantôme.
De Draudius au Musée Virtuel des Dictionnaires
En 1625, dans un ouvrage intitulé Bibliotheca classica, Georgius
Draudius dans une section intitulée « Dictionaria variarum linguarum » dresse une liste des dictionnaires plurilingues publiés au XVIe siècle et dans le premier quart du XVIIe siècle [1]. Dans celle-ci, figure un dictionnaire qui sous des plumes diverses deviendra la référence bibliographique ci-jointe mentionnée par BernardQuemada et reprise par le Musée Virtuel des Dictionnaires.
En 1625, GeorgiusDraudius évoque un « Dictionarium 4. linguarum, Flandricæ, Gallicæ, Hispanicæ & Italicæ, cum instructione rationis bene pronunciandi. Antverp. 1568. in16. » (Draudius , 1625 : 1345). En 1904, CharlesBeaulieux reprend cette référence bibliographique dans sa « Liste des dictionnaires, lexiques et vocabulaires français antérieurs au Thresor de Nicot (1606) » [2]. CharlesBeaulieux cite en préambule de son étude sa source : « Draudius (G.) 2. Bibliotheca classica. Francofurti a/M.. 1625, 2 v, 4°. » ; et ledit dictionnaire, ici en deuxième occurrence, est ainsi décrit :Dictionarium 4 ling. Teut. Gall. Lat. Hisp. Lovanii, 1556. 4°. — Brit. Mus.Dictionarium 4 ling. cum instructione rationis bene pronunciandi. Antverpiae, 1568, 12° — (Draudius).Le titre dudit dictionnaire mentionné par Georgius
Draudius perd ses langues : « Dictionarium 4. linguarum, Flandricæ, Gallicæ, Hispanicæ & Italicæ, cum instructione rationis bene pronunciandi. Antverp. 1568. in16 ». Son format change. Il ne s’agit plus d’un dictionnaire au format in-16. Il s’agit maintenant d’un ouvrage au format in-12 (Beaulieux , 1904 : 373). Le contexte de cette référence est important. Une ligne plus haut, dans la liste de CharlesBeaulieux , nous retrouvons les quatre langues de la référence bibliographique citée par BernardQuemada et reprise par le Musée Virtuel des Dictionnaires.
En 1967, en effet, sous la plume de BernardQuemada , un nouveau dictionnaire apparait. BernardQuemada fusionne les deux références précédentes mentionnées par CharlesBeaulieux . Il écrit ceci :« 1568 [Anon. ], Dictionarium quadrilingue cum instructione rationis (all., fr., lat., esp.). Anvers, 12°. »(Quemada , 1968, tome *, p.569)Cette référence bibliographique inventée par Bernard
Quemada sera reprise par le Musée Virtuel des Dictionnaires à partir de 1998.[1]
Draudius , Georgius. « Dictionaria variarum linguarum » in Bibliotheca classica. Sive Catalogus officinalis in quo philosophici artiumque adeo humaniorum, poetici etiam et musici libri omnes, qui intra hominum fere memoriam usque ad Annum M.DCXXIV. inclusive, in publicum prodierunt, in classes Alphabeticas, secundum materiarum titulos, & Locos communes, Authorumque cognomina singulis subiecta dispositi continentur. Additis ubivis loco, tempore & forma impresionis. Notæ * alicubi insertæ manuductionem materiarum remissiuam exhibent. Authore M. GEORGIO DRAVDIO. Accessit Authorem in toto opere dispersorum, iuxta ordimen Alphabeticum Observata cognominum ratione dispositio. Francofurti : [s.n.], 1625. p.1345-1347. Disponible en ligne au lien suivant : https://books.google.fr/books?id=Jd... (consulté le 30 12 2020).[2] Cf.
Beaulieux , Charles. « Liste des dictionnaires, lexiques et vocabulaires français antérieurs au Thresor de Nicot (1606) » in Mélanges de Philologie offerts à Ferdinand Brunot, Professeur d’Histoire de la langue française à l’Université de Paris à l’occasion de sa 20e année de professorat dans l’enseignement supérieur par ses élèves français et étrangers. Paris : Société Nouvelle de Librairie et d’Édition, 1904. p.371-398 -
▨ [
Berlaimont Noël (de)]● Dictionarium quatuor linguarum, Flandricae, Gallicae, Hispanicae et Italicae, cum instructione rationis bene pronunciandi● Anvers : [s.n.]● 1568● USTC : 340776 , 78256 . Draudius, 1625 : p.1345, «Dictionaria variarum linguarum ». Beaulieux, 1904 : p.380 . Lindemann, 1994 : p.619. Niederehe, 1995 : n°479.
4 langues : Espagnol ♢ Français ♢ Italien ♢ Néerlandais ♢
Notice anthonominalie n°351.
-
▨ [
Berlaimont Noël (de)]Bingen87/Niede95/USTC● Dictionaire, colloques ou dialogues en quatre langues, flamen, francois, espagnol & italien. Vocabulaer, collquien oft tsamensprekinghen● Gand : Geeraert van Salenson● 1568● DICTIONAIRE, COLLO- || QVES OV DIALOGVES EN QVATRE LANGVES || Flamen, François, Espagñol, & Italien. Auec les Conjugaisons, Regles, & In- || structions. Ensemble la maniere de bien prononcer, & lire les langues susdites. || Tres-vtil à tous Marchans ou autres de quelque estat qu’ilz soyent. || Le tout de nouueau reueu, & diligemment corrigé. || VOCABVLAER, COLLOQVIEN, OFT TSAMENSPRE- || kinghen, in vier Spraken, Vlaemsch, Françoysch, Spaensch, eñ Italiaensch. Metgaders || de Conjugatien, Regulen,ende Instructien, Oock de maniere van wel te pronuncieren, ende lesen de voorseyde Talen. Zeer profitelick allen Cooplieden || oft anderen, van wat state datse zijn. || Al tselfde van nieuws ouersien, ende neerstelick ghecorrigert. || A GAND, || Chez Girard de Salenson. || M. D. LXVJJJ. || USTC ● USTC : 76329 , 340750 . Claes, 1974 : n°209 . Bingen, 1987 : p.21 et 23, n°5. Lindemann, 1994 : p.616. Niederehe, 1995 : n°480. Furno, 2013 : Annexe : Bibliographie des colloquia
4 langues : Espagnol ♢ Français ♢ Italien ♢ Néerlandais ♢
1 localisation dans un établissement documentaire : Gand = Gent (Be), Bibliothèque centrale de l’Université de Gand = Centrale Bibliotheek van de Universiteit Gent ♢
Notice anthonominalie n°476.
-
▨ [
Berlaimont Noël (de)]Niede95/USTC● Dictionario coloquios o dialogos en quatro lenguas, flamenco, frances, español y italiano● Anvers : Jean Bellère● 1568● DICTIONARIO || COLOQVIOS, O || DIALOGOS EN QVATRO || LENGVAS, FLAMENCO, FRANCES, || Espaiñol y Italiano : con las Conjugaciones, y Intructiones, || en que se contiene la manera de bien pronunciar y leer las di- || chas lenguas, Obra muy proue chosa para todos Merca- || detes y otros de qualquier estado que sean. || DICTIONAIRE || COLLOQVES, OV DIALOGVES EN QVATRE || Langues : Flamen, François, Espaignol, & Italien : auec les Conjugaisons, & In- || structions cõtenantes le maniere de bien prononcer, & lire les langues susdites. || Tres-vtil tous Marchans, & autres do [sic] quelque estat qu’ilz soyent. || En Anuers, || Chez Iean Bellere M. D. LXVIII. || Auec Priuilege. USTC ● USTC : 340775 , 78254 . Claes, 1974 : n°210 . Bingen, 1987 : p.21 et 23, n°6. Lindemann, 1994 : p.616-617. Niederehe, 1995 : n°478.
4 langues : Espagnol ♢ Français ♢ Italien ♢ Néerlandais ♢
2 localisations dans des établissements documentaires : Leiden (Nl), Universiteitsbibliotheek ♢ München (De), Bayerische Staatsbibliothek ♢
Notice anthonominalie n°484.
📷
Munich (De), Munich DigitiZation Center (MDZ). Cote Polygl. 48. -
▨ Dictionarius Latinisch, Frantzösisch, unnd Teütsch, fast nützlich und gut, für die Teütschen, die da Französisch, oder Frantzosen, die da Teütsch lernen wöllen, neulich mit vilen Lateinischen, Frantzösischen unnd Teütschen wörtern gemehrt unnd gebessert. Vocabulaire en trois langues, cest assavoir, Latin, Aleman et Francoys
● Cologne : Johann Wagner● 1568● USTC : 78255 , 636370 . Lindemann, 1994 : p.622.
3 langues : Allemand ♢ Français ♢ Latin ♢
2 localisations dans des établissements documentaires : Berlin (De), Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz ♢ Zwickau (De), Ratsschulbibliothek ♢
Notice anthonominalie n°872.
-
▨ Flores seu formulae loquendi, ex comoediis excerptae, quibus interpretatio Gallica & Teutonica addita est in gratiam puerorum
● Anvers : Christophe Plantin● 1568● FLORES || SEV FORMVLAE || LOQVENDI, || EX || P. TERENTII COMOEDIIS EXCERPTAE : || quibus interpretatio Gallica & Teutonica ad- || dita est on gratiam puerorum. || HIS accesserunt eiusdem poetae sentiae, in calce libri, velut || in fasciculum coactae. || [device] || ANTVERPIAE, || Ex officina Christophori Plantini, || M. D. LXVIII. || CVM PRIVILEGIO. USTC ● USTC : 79525 . 3 langues : Français ♢ Latin ♢ Néerlandais ♢
2 localisations dans des établissements documentaires : Anvers = Antwerpen (Be), Museum Plantin-Moretus ♢ Madrid (Es), Biblioteca Nacional de España ♢
Notice anthonominalie n°1309.
-
▨ Sex linguarum latinae, gallicae, hispanicae, italicae, anglicae et teutonicae dilucidissimus dictionarius
● Venise : Melchiorre Sessa● 1568● Sex lingvarvm, || Latinae, Gallicae, || Hispanicae, Italicae, Anglicae & Teu||tonicae dilucidissimus dictiona-||rius, mirum quam vtilis, nec || dicam necessarius om-||nibus linguarum || studiosis. || Vocabulaire de six languages, Latin, Frantzoys, Espa-||gniol, Italian, Anglois, & Aleman. || Vocabulario de seis linguages, Latin, Frances, Espa||gniol, Italian, Englese, y Alemana. || Vocabulista de le sei lingue, cioe Latina, Franzosa, Spa||gnola, Italiana, Inglese, & Todescha. || A Vocabulary in six labguages, Latyn, Frenche, Spa||nisch, Englisch, and Teutsch. || Vocabular sechserley sprach, Lateynisch, Frantzosisch, || Spanisch, Vuelsch, Englisch, vnd Teutsch. || || In Venetia || Appresso gl ’Heredi di Marchiò Sessa || M D LXVIII. || Niede95 ● USTC : 78252 , 804618 . Lindemann, 1994 : p.654. Niederehe, 1995 : n°477.
6 langues : Allemand ♢ Anglais ♢ Espagnol ♢ Français ♢ Italien ♢ Latin ♢
5 localisations dans des établissements documentaires : Bologna (It), Biblioteca universitaria (Biblioteca del Dipartimento di Filologia classica e Italianistica, Biblioteca di Discipline umanistiche, etc.) ♢ Firenze (It), Biblioteca Marucelliana ♢ Firenze (It), Biblioteca nazionale centrale ♢ Firenze (It), Biblioteca Riccardiana ♢ Linz (At), Oberösterreichische Landesbibliothek ♢
Notice anthonominalie n°352.
-
▨
Calepino Ambrogio● Dictionarium, tanta tamque multa verborum, tum, Latinorum, tum etiam Graecorum, quae suis Latinis bellissmè respondent, loquendique formularum, accessione adauctum & locupletatum, ut thesaurus linguae Latinae, non iniuriâ, dici possit. Adiunctae sunt praeterea singulis vocibus Latinis Italicae, Gallicae, & Hispanicae, interpretationes, cum selectiorum Adagiorum, ac nonnullarum Etymologiarum, Oppositorum, & Metaphorarum additione● Paris : Jean Macé● 1569● USTC : 84096 . Labarre, 1975 : n°115. Bingen, 1987 : p.43-44, n°4b. Lindemann, 1994 : p.547, «Ambrosius CALEPINUS». Niederehe, 1995 : n°498.
4 langues : Espagnol ♢ Français ♢ Italien ♢ Latin ♢
2 localisations dans des établissements documentaires : Bar-le-Duc (Fr), Médiathèque municipale Jean Jeukens ♢ St Gallen (Ch), Stiftsbibliothek ♢
Notice anthonominalie n°974.
Commentaire La notice USTC n°84096 indique fautivement « Lyon » comme lieu de publication.
-
▨
Estienne Henri● Traicté de la conformité du langage françois avec le grec● Paris : Jacques du Puys● 1569● TRAICTE’ || DE LA CONFOR-v || vMITE’ DV LANGA- || GE FRANÇOIS || auec le Grec, || Diuisé en trois liures, dont les deux premiers || traictent des manieres de parler conformes : le || troisieme cõtient plusieurs mots François, les vns || pris du Grec entierement, les autres en partie : c’est || à dire, en ayans retenu quelsques lettres par les- || quelles on peult remarquer leur etymologie. || AVEC || VNE PREFACE REMONSTRANT || quelque partie du desordre & abus qui se commet || auiourdhuy en l’vsage de la langue Françoise. || En ce Traicté sont descouuerts quelsques secrets tant || de la langue Grecque que de la Françoise : duquel l’au-v || vteur est Henri Estienne. || A PARIS, || Chez Iaques du Puis, Libraire iuré, demourant en la rue sainct || Iehan de Latran, à l’enseigne de la Samaritaine. || M. D. LXIX. USTC ● USTC : 8174 . Beaulieux, 1904 : p.384 , «Estienne (Henri). ». Lindemann, 1994 : p.624, «Henri ESTIENNE».
2 langues : Français ♢ Grec ♢
30 localisations dans des établissements documentaires : Argentan (Fr), Médiathèque intercommunale François Mitterrand ♢ Berlin (De), Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz ♢ Blois (Fr), Bibliothèque municipale Abbé Grégoire ♢ Bordeaux (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Budapest (Hu), Országos Széchényi Könyvtár (National Széchényi Library) ♢ Cambridge (UK), Trinity College Library ♢ Carpentras (Fr), Bibliothèque municipale Inguimbertine ♢ Charlottesville, VA (USA), Virginia University Library ♢ Chaumont (Fr), Les Silos, Maison du livre et de l’affiche, Bibliothèque municipale ♢ Copenhague = København (Dk), Det Kongelige Bibliotek ♢ Edinburgh (UK), National Library of Scotland ♢ Firenze (It), Biblioteca nazionale centrale ♢ Gand = Gent (Be), Bibliothèque centrale de l’Université de Gand = Centrale Bibliotheek van de Universiteit Gent ♢ Göttingen (De), Niedersächsische Staats- und Universitätsbibliothek ♢ Grenoble (Fr), Bibliothèques municipales ♢ Lincoln (UK), Cathedral Library ♢ London (UK), British Library (anc. British Museum) ♢ Louvain = Leuven (Be), Université catholique, bibliothèque centrale = Katholieke Universiteit, Centrale Bibliotheek ♢ Lyon (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Manchester (UK), John Rylands University Library ♢ Oxford (UK), All Souls College Codrington Library ♢ Oxford (UK), Corpus Christi College Library ♢ Oxford (UK), Worcester College Library ♢ Paris (Fr), Bibliothèque nationale de France (BnF, Bibliothèque de l’Arsenal, Coll. Rothschild, etc.) ♢ Paris (Fr), Bibliothèque Sainte Geneviève ♢ Paris (Fr), Bibliothèque universitaire [ou] Paris (Fr), Université de Paris, Bibliothèque interuniversitaire de la Sorbonne (Bibliothèque Victor Cousin, collection dite « Richelieu », etc.) ♢ Princeton, NJ (USA), University Library ♢ Rouen (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Saint-Quentin (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Senlis (Fr), Bibliothèque municipale ♢
Notice anthonominalie n°1301.
📷
Paris (Fr), Bibliothèque nationale de France : Gallica. Cote IFN-8624625. -
▨
Estienne Henri● Traicté de la conformité du langage françois avec le grec● Paris : Robert Estienne● 1569● TRAICTE’ || DE LA CONFOR- || MITE’ DV LANGA- || GE FRANÇOIS || auec le Grec, || Diuisé en trois liures, dont les deux premiers || traictent des manieres de parler conformes : le || troisieme cõtient plusieurs mots François, les vns || pris du Grec entierement, les autres en partie : c’est || à dire, en ayans retenu quelsques lettres par les- || quelles on peult remarquer leur etymologie. || AVEC || VNE PREFACE REMONSTRANT || quelque partie du desordre & abus qui se commet || auiourdhuy en l’vsage de la langue Françoise. || En ce Traicté sont descouuerts quelsques secrets tant || de la langue Grecque que de la Françoise : duquel l’au- || teur est Henri Estienne. || [Device] || A PARIS. || Par Robert Estienne Imprimeur du Roy. || M. D. LXIX. USTC ● USTC : 10287 . Beaulieux, 1904 : p.384 , «Estienne (Henri). ». Lindemann, 1994 : p.624, «Henri ESTIENNE».
2 langues : Français ♢ Grec ♢
43 localisations dans des établissements documentaires : Aix-en-Provence (Fr), Bibliothèque Méjanes ♢ Angers (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Auxerre (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Baton Rouge, LA (USA), Louisiana State University Library ♢ Besançon (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Bordeaux (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Châlons-en-Champagne, anc. Châlons-sur-Marne (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Chartres (Fr), Bibliothèque centrale André Malraux ♢ Château Gontier (Fr), Bibliothèque centrale du pays de Château-Gontier ♢ Chaumont (Fr), Les Silos, Maison du livre et de l’affiche, Bibliothèque municipale ♢ Chicago, IL (USA), Chicago University Library ♢ Chicago, IL (USA), Newberry Library ♢ Clermont-Ferrand (Fr), Bibliothèque communautaire et interuniversitaire ♢ Columbia, MO (USA), Missouri University Library ♢ Dublin (Ie), Marsh’s Library ♢ Glasgow (UK), University Library ♢ Le Mans (Fr), Médiathèque Louis Aragon ♢ London (UK), British Library (anc. British Museum) ♢ Los Angeles, CA (USA), University of Southern California Libraries (Biomedical Library, etc.) ♢ Mannheim (De), Universitätsbibliothek ♢ Marseille (Fr), Bibliothèque municipale L’Alcazar ♢ Moscou = Moskva (Ru), Bibliothèque d’État de Russie, Bibliothèque nationale Lénine = Rossijskaâ gosudarstvennaâ biblioteka, Gosudarstvennaâ biblioteka SSSR imeni V. I. Lenina ♢ New Haven, CT (USA), Yale University Library (Beinecke Library, Sterling Memorial Library, Yale Medical Historical Library, etc.) ♢ Norwich (UK), Blickling Hall ♢ Oxford (UK), All Souls College Codrington Library ♢ Oxford (UK), Christ Church (Allestree Library, etc.) ♢ Oxford (UK), Corpus Christi College Library ♢ Oxford (UK), Queen’s College Library ♢ Oxford (UK), Taylorian Institute Library [ou] Taylor institution Library ♢ Paris (Fr), Bibliothèque Mazarine ♢ Paris (Fr), Bibliothèque nationale de France (BnF, Bibliothèque de l’Arsenal, Coll. Rothschild, etc.) ♢ Paris (Fr), Bibliothèque Sainte Geneviève ♢ Pau (Fr), Bibliothèque intercommunale Pau-Pyrénées ♢ Philadelphia, PA (USA), Pennsylvania University Libraries (Charles Patterson Van Pelt Library, etc.) ♢ Provo, UT (USA), Brigham Young University Libraries (Harold B. Lee Library) ♢ Rouen (Fr), Bibliothèque municipale ♢ Salzburg (At), Erzabtei St Peter ♢ San Marino, CA (USA), Huntington Library ♢ Stuttgart (De), Württembergische Landesbibliothek ♢ Toronto (Ca), Victoria University Libraries (Library of the Center for Reformation and Renaissance Studies, Thomas Fisher Rare Book Library, etc.) ♢ Toulouse (Fr), Médiathèque José Cabanis ♢ Washington, DC (USA), Folger Shakespeare Library ♢ Wien (At), Österreichische Nationalbibliothek ♢
Notice anthonominalie n°1302.